کاتالیست اتومبیل داخلی
کاتالیزور خودرو یا مبدل کاتالیزوری وسیله ای برای کنترل انتشار گازهای اگزوزی است . در واقع واکنش ردوکس (واکنش اکسیداسیون و کاهش) ، گازهای سمی و آلاینده های موجود در گازهای خروجی از یک موتور احتراق داخلی را به آلاینده های کمتر سمی تبدیل می کند،که در این مقاله کاتالیست اتومبیل داخلی از سری مقالات تی ام اگزوز در این باره گفته شده.
کاتالیزور اگزوز چیست ؟
کاتالیزور یا کاتالیست بخشی از سیستم خروجی گازهای اتومبیل می باشد، که تاثیر مستقیم در میزان آلایندگی گازهای خروجی خودرو دارد.
مبدل کاتالیزوری مورد استفاده در اگزوز خودروها، کاربرد جدیدی از کاتالیزور سطحی است. کربن منوکسید و هیدرو کربن های حاصل از سوخت های نسوخته موجود در دود خودرو، از آلاینده‌های خطرناک هوا هستند. گازهای خارج شده از اگزوز خودرو همراه با مقداری هوا از روی کاتالیزور که دربرگیرنده فلز اکسیدهاست عبور داده میشود. گاز CO و هیدروکربن ها به CO2 و H2O تبدیل می‌شوند که نسبتا بی خطرند و در هوا رها می‌شوند. کاتالیزور بخش مهمی از سیستم کنترل آلایندگی اتومبیل شماست. ولی گاهی اوقات عملکرد آنها مختل میشود.
- کاتالیست اتومبیل داخلی
کربن منوکسید، هیدرو کربن و اکسیدهای نیتروژناز آلاینده‌های خطرناک موجود در دود اگزوزخودرو هستند .واکنش‌های شیمیایی و تجزیه گازها توسط کاتالیزور انجام میشود و میزان این آلاینده‌های خطرناک مجود در دود خودرو را به حداقل می‌رساند. همچنین کاتالیزور، اکسیت ازت که ماده‌ای سمی است را به گاز ازت که یک گاز بی‌خطر محسوب میشود، تبدیل می‌کند.
در بسیاری از کشورها در آوردن کاتالیزور و رانندگی بدون آن تخلف سنگینی محسوب میشود و خلاف قانون است. زیرا به محیط زیست صدمه جدی وارد میشود. بنابراین در صورتی خرابی کاتالیزور به فکر حذف آن نباشید.
کاتالیست در ایران
در ایران نیز شرکت‌های خودروسازی از سال ۱۳۸۲ نصب کاتالیست را در خودروهای داخلی شروع کردند و پیش از این تاریخ اتومبیل‌ها فاقد استاندارد بوده‌اند و به همین جهت آلایندگی این خودروها ۳۰ برابر بیشتر از سایر خودروها است و طرحی بر این اساس خروج خودروهای مدل ۱۳۸۲ به پایین در سازمان حفاظت از محیط زیست ارائه شده‌است. احتمال می‌رود در تعدادی از خودروهای تولیدی سه ماهه آخر سال ۱۳۸۶ نیز قطعه کاتالیست نصب نشده باشد. تا سال ۹۱، وجود یا عدم وجود کنیستر و کاتالیست‌ها در مراکز معاینه فنی داخل کشور سنجیده نمی‌شد.به موجب طرح جامع کاهش آلودگی هوا «آزمون صحت کاتالیست کانورتور و کربن کنیستر در معاینات فنی خودروها به منظور صدور برگه و برچسب معاینه فنی از ابتدای سال ۹۱ اجباری است».
طول عمر کاتالیست
طول عمر مبدل های کاتالیزوری محدود است زیرا قطعه اسفنجی بکار رفته داخل مبدل کاتالیزور به مرور زمان خاصیت خود را از دست می دهد. در نتیجه فرآیند تبدیل گاز سمی به گاز غیر سمی دچار اختلال می شود و باید آنرا تعویض کرد. طول عمر مفید کاتالیست بسته به نوع سوخت مورد استفاده در خودرو به دلیل تولید حجم های مختلفی از آلاینده ها متفاوت است. خریدار کاتالیزور حتما باید به این مسئله توجه کند و در زمان مناسب نسبت به تعویض آن اقدام نماید. از نشانه های خرابی کاتالیست خودرو می توان به کاهش شتاب موتور، روشن نشدن خودرو، افزایش مصرف سوخت ، لرزش خودرو ، بوی بد و افزایش میزان آن به مرور ، کاهش دمای کاتالیست ، سخت استارت خوردن ماشین و روشن شدن چراغ چک اشاره کرد.
- کاتالیست اتومبیل داخلی
عواملی که باعث خرابی کاتالیست می شوند شامل وارد شدن ضربه به کاتالیزور ، سیستم جرقه زنی معیوب ، گرفتگی منافذ اسفنجی کاتالیزور ، واشر سرسیلندر معیوب و استفاده از مکمل های بنزین هستند که بار زیادی به کاتالیزور وارد می کنند.
عوامل موثر در خراب شدن کاتالیزور
در صورت خرابی کاتالیزور ابتدا باید عیب مورد نظر را برطرف کرده و سپس اقدام به تعویض کاتالیزور نمایید. چون تا زمانیکه عامل اصلی خرابی ریشه یابی نشود صرفا تعویض کاتالیزور مشکل را حل نمی‌کند و پس از مدتی دوباره عملکرد آن را با مشکل مواجه می‌کند.
گرم شدن بیش از حد موتور
ضربه شدید و صدمات فیزیکی
معیوب بودن سیستم جرقه خودرو
مکمل های انژکتور شور و مکمل‌های تقلبی
را می توان ازجمله عوامل تاثیرگذار در خرابی کاتالیزور معرفی کرد.
انواع مبدل کاتالیزور اگزوز
کاتالیزور قطعه‌ای است به منظور کاهش آلایندگی هوا، که بین موتور خودرو و اگزوز بسته میشود و بهترین نسبت سوخت به هوا را تنظیم می‌کند و جلوی خروج سریع گازهای سمی را نیز می‌گیرد. یکی از مهمترین کارهای این قطعه تبدیل گازهای مضر : HC، CO و NOx به گازهای : CO2، H2O و N2 است.
کاتالیزور دوگانه
این نوع از کاتالیزورها به طور عمده در موتورهای دیزلی برای کاهش آلاینده‌های مونوکسیدکربن و هیدروکربن‌های نسوخته به کار می‌روند. به علت عدم توانایی اینگونه از کاتالیزورها در کاهش آلاینده‌های اکسید نیتروژن، امروزه در موتورهای بنزینی از این نوع کاتالیزورها استفاده نشده و به جای آنها از کاتالیزورهای سه گانه بهره برده میشود. کاتالیزور دوگانه دو عمل را به طور همزمان انجام می‌دهد:
- اکسیداسیون مونوکسید کربن به دی اکسید کربن
- اکسیداسیون هیدروکربن‌های نسوخته و تبدیل آنها به دی اکسید کربن و آب
- کاتالیست اتومبیل داخلی
کاتالیزور سه گانه
مبدل کاتالیستی سه گانه، سه وظیفه زیر را انجام می‌دهد:
- کاهش اکسیدهای نیتروژن به اکسیژن و نیتروژن
- اکسیداسیون مونوکسیدکربن به دی اکسید کربن
- اکسیداسیون هیدروکربن‌های نسوخته و تبدیل آنها به دی اکسید کربن و آب
سخن پایانی:
اگر خودروی خود را تازه خریداری کرده اید و متوجه شدید که اگزوز آن دچار مشکل فنی شده است بهتر است در قدم اول به نمایندگی‌های رسمی خودروی خود مراجعه کنید تا به مشکل به وجود آمده رسیدگی کنند چرا که اگر به تعمیرگاه مراجعه نمایید مجبور به هزینه‌های بیشتر خواهید شد.
شماره تلفن:
07138217259
ایمیل:
egzoztechno@gmail.com
آدرس:
شیراز میدان بسیج، نبش کوچه ۳۸، فروشگاه اگزوز تکنو
مقالات:
