معرفی سیستم اگزوز خودرو و اجزای آن

 

در این مقاله از سری مقاله های تکنو اگزوز شیراز بخش های مختلف سیستم اگزوز را بررسی می می کنیم. این اجزا در تمامی خودروها مشترک است و تنها تفاوت در نوع طراحی خودرو و محل قرارگیری هر قسمت است. به طور کلی وظیفه سیستم اگزوز (1) خروج دود از موتور و هدایت آن به بیرون (2) کاهش گازهای آلاینده و سمی و در عین حال وظیفه دیگر و مهمتر آن نیز (3) کاهش صدای موتور است. به طوری که در صورت نداشتن سیستم اگزوز مناسب یا خرابی آن، صدای بسیار زیاد و آزاردهنده ای از خودرو خارج می شود.

 

1) منیفولد دود

اولین قسمت اگزوز یا اولین مرحله خروجی دود از موتور منیفولد است. این قسمت وظیفه هدایت دود تولید شده در سیلندر به سمت لوله های اگزوز را دارد. جنس منیفولد بستگی به طراحی خودرو می تواند از آلومینیوم، چدن و یا فولاد باشد. البته در خودرو دو منیفولد داریم که منیفولد هوا و منیفولد دود را شامل می شود. منیفولد هوا کربوط به ورود هوا به موتور به منظور احتراق بنزین است. اما در این مقاله منظور ما از منیفولد، همان منیفولد دود است.

 

2) انباره یا منبع اگزوز

انباره یا منبع اگزوز به نوعی صداخفه کن می باشد. همانطور که در ابتدای مقاله عنوان شد، یکی از کاربردهای سیستم اگزوز در عین انتقال دود، کاهش صدای حاصل از احتراق موتور است که این وظیفه برعهده انبار اگزوز یا صداخفه کن اگزوز می‌باشد. هر خودرو معمولا از دو یا سه نوع انباره اگزوز بهره می برد. انباره میانی که کوچکتر بوده و  صرفا به منظور کاهش نویز استفاده می شود. اما وظیفه اصلی کاهش صدا بر عهده انباره انتهایی اگزوز است.

انباره یا منبع انتهایی از لحاظ ابعاد نیز بزرگتر از منبع میانی است. طراحی آن نیز به گونه ای است که با گردش دود درون آن و به وسیله صدا خفه کن های تعبیه شده در آن، صدا به طور قابل ملاحظه ای کاهش یابد. ابعاد منبع انتهایی نیز بسته به حجم و قدرت موتور متفاوت است و هرچه حجم و قدرت موتور بیشتر باشد، منبع بزرگتری نیاز است. البته که باید در طراحی آن به این نکته توجه زیادی شود که اخلالی در خروجی دود ایجاد نشود. چرا که باعث افت قدرت و شتاب خودرو می شود و این مساله به موتور فشار وارد آورده و باعث خرابی آن می شود.

همچنین در صورت خرابی منبع اگزوز نیز اخلال در خروجی دود وارد می شود که این مساله نیز برای موتور خودرو مضر است و به آن آسیب می زند.

کاتالیست (کاتالیزور)

کاتالیزور (کاتالیست) اگزوز جزیی از اگزوز است که وظیفه کاهش و تصفیه گازهای سمی و آلاینده را دارد. گازهای حاصل از احتراق سلندر حاوی مقادیر بسیاری مونواکسید کربن، دی اکسید گوگرد ذرات دوده، هیدروکربن های نسوخته و اکسیدهای نیتروژن می باشند. خروج این گازها بدون تصفیه شدن بسیار خطرناک است و منجر به آلودگی هوا و بروز انواع بیماری های تنفسی و ریوی می‌شود. ضرورت وجود قطعه ای مثل کاتالیست نیز همین مساله است.

محل نصب کاتالیزور (کاتالیست) معمولا بعد از منیفولد است. به این دلیل که دمای عملیاتی کاتالیزور بالا است و دردماهای بالا می تواند عمل تصفیه را انجام دهد. از طرفی قسمت بعد از منیفولد نیز بیشترین دما را در سیستم اگزوز دارد. در بسیاری از خودروهای جدید نیز این قطعه به همراه منیفولد به صورت یک قطعه کامل طراحی می شود.

البته به این دلیل که نرخ احتراق خودرو و خروج دود از سلندر توسط ECU تنظیم می شود و ECU نیز این نرخ را با اوجه به حضور کاتالیست تعیین می کند، در صورت نداشتن کاتالیست، مکش خرجی موتور افزایش یافته و علاوه بر فشار به موتور، مصرف سوخت نیز افزایش پیدا می کند.

عمر این قطعه معمولا در حدود صدهزار کیلومتر است، اما علائمی نیز وجود دارد که ممکن است نشانه خرابی آن باشد و قطعه نیاز به تعویض داشته باشد. این علائم عبارتند از:

1. کاهش شتاب
2. زیاد شدن مصرف سوخت
3. روشن نشدن خودرو یا استارت بد
4. مردود شدن در تست آلایندگی
5. روشن شدن چراغ پشت آمپر مخصوص هشدار و وارنینگ
6. لرزش خودرو و بد کار کردن آن
7. خروج بوی نامطبوع مثل بوی تخم مرغ از خودرو
8. کم شدن دمای کاتالیست

 

لوله های رابط اگزوز

در بخش های قبل راجع به سایر اجزای اگزوز صحبت شد. اما از آن جا که دود باید از هر قسمت عبور کرده و وارد قسمت بعدی شود، یک سری لوله های رابط بین آن ها قرار می گیرد. لوله های رابط عمدتا دو نمونه را شامل می شوند.

1. لوله گلویی که معمولا بعد از منیفولد قرار دارد.
2. لوله واسطه که ارتباط دهنده منبع میانی و انتهایی است.

لوله خروجی اگزوز

قسمتی است که دود از آن خارج می‌شود و جنس آن اصولا از فلز استیل می‌باشد. این لوله ها نیز سطح آلایندگی گاز ها را تا حد خوبی کاهش می‌دهند.